WSPÓŁPRACA ZE STUDENTAMI I DOKTORANTAMI
(oprac. Barbara Fatyga)
Dzieje tej zdecydowanie pozainstytucjonalnej edukacji są długie i burzliwe; najpierw funkcjonowała ona w postaci grupy nieformalnej, która pomagała (ucząc się zarazem) w prowadzeniu badań opisanych m.in. w książce „Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej”. Niektórzy Absolwenci specjalizacji współpracują z nami do dzisiaj. Z niektórymi podtrzymujemy także kontakty towarzyskie. Trzeba podkreślić, że wszystkie wymienione tutaj osoby poświęcały na dodatkową pracę i naukę swój wolny czas, piątkowe wieczory, często soboty i niedziele, często pracowały za darmo (chociaż zdarzało się nam realizować projekty bardzo intratne); wszystkie przedsięwzięcia badawcze udokumentowane są raportami lub publikacjami, zwykle książkowymi; najlepiej wspólne dokonania przedstawia poniższe kalendarium:
1991-1999
– badania liderów subkultur i organizacji młodzieżowych; największy udział mieli w nich: Daniel Bubel, Michał Dylewski, Katarzyna Górniak, Marek Hajdukiewicz, Tomasz Karoń, Klara Malecka, Zbigniew Modrzewski, Aleksandra Montkiewicz, Mikołaj Nurzyński, Marek Rau, Paulina Rogala, Maciej Wygnański, Przemysław Zieliński, ale przez ten okres przewinęło się ogółem ok. 40 osób z pierwszych lat funkcjonowania specjalizacji, m.in. pomagając przy kodowaniu materiałów, dostarczając fanziny itp., na szczególną pamięć zasługują Panie Grażyna Brzezińska i Ewa Pazio, które bezinteresownie przepisywały wywiady z kaset magnetofonowych;
1992
– studenci specjalizacji wzięli udział w międzynarodowej konferencji OBM (grant Fundacji Batorego), pt. „Nauki społeczne wobec problemów młodzieży”, zorganizowali pokaz filmów o punkach, kiermasz wydawnictw alternatywnych i pomagali prowadzić warsztaty poświęcone kulturze młodzieżowej oraz subkulturom;
1993-1994
-zrobiliśmy duże, ogólnopolskie badania dzieci i młodzieży dla International Youth Foundation, w części jakościowej współpracowali Tomasz Karoń i Przemysław Zieliński;
1993-1994
– grupa naszych studentów współpracując z Fundacją „Bez względu na niepogodę” prowadziła zajęcia w Klubie Pracy Młodzieżowej Agencji Pracy; szczególnie popularne były warsztaty z autoprezentacji zorganizowane przez dwie piękne i pełne wdzięku Studentki: Sylwię Gruszkę i Aleksandrę Montkiewicz;
1995
– odbył się w Pieninach mini obóz naukowy, w którym wzięli udział: Grzegorz Gredecki, Paweł Możdżyński i Przemysław Zieliński;
1995
– popracowaliśmy sobie w soboty i niedziele dla prof. Antoniny Kłoskowskiej (grant KBN) analizując pamiętników starych ludzi ze wsi (zbiór „Łączy nas ziemia”); zespół tworzyli: Katarzyna Górniak, Grzegorz Gredecki, Przemysław Zieliński i ja; po pracy gotowaliśmy wspólnie obiad i szliśmy do kina;
1996-1997
– realizowaliśmy wielki projekt Fundacji Bank Żywności SOS finansowany przez PHARE-Lien „Dzielimy się tym, co mamy”; w prace badawcze oraz działania wolontaryjne na rzecz dzieci wiejskich podczas ich wizyt w Warszawie zaangażowali się studenci specjalizacji z różnych roczników. Koordynatorem terenowym badań był Przemysław Zieliński; wykonawcami: Beata Bielawska, Daniel Bubel, Magdalena Bylka, Wojciech Cłapiński, Mirosław Czyżewski, Michał Dylewski, Fatima Hasimbegowic, Olga Kowalska, Jarosław Lipszyc (MISH), Dorota Łaszcz, Matylda Malarska (Wrocław), Klara Malecka, Michał Marzysz, Sebastian Michalik, Paweł Możdżyński, Michał Perczyński (OBM), Tomasz Pękala, Marek Rau, Paulina Rogala, Magdalena Rudnik, Michał Rułka (IS UW), Aleksandra Seręga (Grodzisk Maz.), Piotr Sobieniak, Wojciech Sobkowicz, Marzena Stachura, Piotr Stomma, Adam Urbaniak, Monika Zarzycka, Michał Zarzycki;
Fot. 1 Jeden z pierwszych wyjazdów w teren, województwo mazowieckie. Siedzimy w rowie i czekamy na autobus (od prawej i w głąb: Klara Malecka, Marzena Stachura (tyłem), Sebastian Michalik, dr Fatyga, Przemek Zieliński (tyłem), Marek Rau, Daniel Bubel, Magda Rudnik.
Źródło: dokumentacja fotograficzna badania – P. Zieliński.
Fot. 2 Jedno z kultowych zdjęć z tego badania – pociąg gdzieś na Pomorzu: paprykarzem szczecińskim delektują się Michał Marzysz i Jarek Lipszyc.
Źródło: dokumentacja fotograficzna badania – P. Zieliński.
1996
– w ramach współpracy z Towarzystwem Profilaktyki Społecznej z Bydgoszczy zajmującym się animacją uliczną zrealizowaliśmy badanie dzieci i młodzieży ze środowisk społecznie zaniedbanych; koordynatorką badania była Marzena Stachura, a realizatorami: Magdalena Rudnik, Daniel Bubel, Przemysław Zieliński, Michał Marzysz, Sebastian Michalik, Jarosław Lipszyc (MISH), Marek Rau, mgr Paweł Możdżyński i Michał Perczyński z OBM;
1997-1998
– bardzo przyjemnie popracowaliśmy sobie w trybie weekendowym nad analizami językowych sposobów ujmowania czasu (grant KBN prof. Elżbiety Tarkowskiej) z Katarzyną Górniak, Grzegorzem Gredeckim i Przemysławem Zielińskim, raport pisaliśmy podczas tzw. majowego weekendu w Pieninach.
Fot. 3. Na hali nad Homolami, po pracy (od lewej: Kasia Górniak, Grzegorz Gredecki i ja)
Źródło: dokumentacja fotograficzna – P. Zieliński.
1998
– Michał Perczyński (OBM) i Przemysław Zieliński byli głównymi organizatorami obozu szkoleniowego w Kazimierzu Dolnym – wsparł nas w tym ówczesny kolega z OBM – dr Piotr Mitzner, jak sam napisał „wdowim groszem”, który Mu został z jakiegoś grantu. Obóz ten przygotowywał nas do animacji działań społecznych wśród młodzieży. Wtedy też stwierdziliśmy, że wielu rzeczy możemy nauczyć się sami (odnieśliśmy b. negatywne wrażenia ze szkoleń, które poprowadzili dla nas wynajęci psychologowie z firmy szkoleniowej). W obozie wzięli udział: Wojciech Cłapiński, Magda Chustecka, Mirosław Czyżewski, Joanna Diem, Agata Domalska, Katarzyna Górniak, Marta Gumkowska, Albert Jawłowski, Urszula Kubicka, Jarosław Lipszyc (MISH), Klara Malecka, Zbigniew Modrzewski, Marek Rau, Michał Perczyński (OBM), Piotr Stomma, Ruta Śpiewak, Monika Zarzycka, Przemysław Zieliński i ja;
– Daniel Bubel – ówczesny szef „Pepiska” i student specjalizacji wraz z Marcinem Wachowskim ze Stowarzyszenia zrealizowali diagnozę wakacyjnej działalności placówek wychowania pozaszkolnego w Wyszkowie;
1999
– zrealizowaliśmy jakościowe badania stylów życia młodzieży z małego miasta i Warszawy (na zamówienie Fundacji Instytut Spraw Publicznych, grant UNDP); wzięli w nich udział: Michał Perczyński (OBM), Marek Rau, Aleksandra Seręga, Przemysław Zieliński, Michał Dylewski, Blanka Guzińska, Zbigniew Modrzewski i Paulina Rogala;
– studenci, absolwenci i przyjaciele pracowali w badaniach młodzieży z 3 małych miast (Grodziska Mazowieckiego, Giżycka i Wyszkowa). Koordynatorkami terenowymi były: Beata Bielawska, Magdalena Chustecka i Marta Gumkowska; realizatorami: Marta Białek, Witold Franke, Dagmara Gmitrzak, Kamila Hernik (IS), Tomasz Kasprzak, Zbigniew Modrzewski, mgr Marek Rau, Michał Perczyński (OBM), Aleksandra Seręga (Grodzisk Maz.), Magdalena Wojcieszak. W opracowanie materiałów włączyli się: Agnieszka Błońska, Joanna Diem, mgr Katarzyna Górniak, Albert Jawłowski, Urszula Kubicka, Jarosław Lipszyc (MISH), mgr Paweł Możdżyński, Michał Rułka (IS), mgr Piotr Sobieniak, mgr Przemysław Zieliński; konsultantami ankiety i realizatorami jakościowej części badania byli Uczestnicy naszego projektu z Wyszkowa;
– studenci specjalizacji z IV i V roku uczestniczyli w „Zimowej szkole mikrosocjologii edukacji i etnografii szkoły” zorganizowanej w ISNS z udziałem gości z Francji z Uniwersytetu w Rennes i Paris VIII;
1999 – 2000
– „Wyszkowiak” z dn. 24.02.2019 napisał o nas:
„(…) Przybij piątkę
Na bazie nowego lokalu w ośrodku Ligi Obrony Kraju w 1999 r. stowarzyszenie pod kierunkiem uważanej za <matkę chrzestną> dr Barbary Fatygi (ISNS UW) realizuje profilaktyczny projekt: <Przybij piątkę. Przeciwdziałanie przemocy i bezradności społecznej w środowiskach lokalnych>, polegający na zapewnieniu młodzieży pozytywnych form spędzania wolnego czasu, w ramach którego odbywa się kilkadziesiąt spotkań o charakterze warsztatów m.in. parateatralnych, plastycznych – prowadzonych przez Agnieszkę Długołęcką oraz Piotra Karsznię, dziennikarskich we współpracy z <Nowym Wyszkowiakiem> i <Gazetą Wyborczą>, sportowo-rekreacyjnych i innych, a także spotkań, szkoleń i seminariów.” A dokładnie regularnie co 2 tygodnie, we współpracy z alternatywnym stowarzyszeniem „Pepisko” prowadziliśmy warsztaty dla młodzieży z Wyszkowa (53 osób), finansowane częściowo z grantu Fundacji Batorego 1999-2000. Ja i Przemek Zieliński kierowaliśmy całością oraz prowadziliśmy warsztat „praca z ludźmi”, Jarosław Lipszyc (MISH) prowadził „kawiarenkę literacką”, Piotr Stomma – warsztaty teatralne; Magdalena Bylka i Mirosław Czyżewski – warsztaty z podstaw negocjacji i mediacji, Piotr Sobieniak i Urszula Kubicka – warsztaty medialne; koledzy z „Pepisko” prowadzili drużynę rycerską, warsztaty plastyczne, zajęcia ze sztuk walki i capoeiry, obozy surviwalowe, forum dyskusyjne subkultur, zajęcia w kuźni.
2000
– zarejestrowaliśmy Stowarzyszenie G5 pracujące na zasadach koła naukowego studentów specjalizacji;
– wykonaliśmy jedno z największych, jeśli nie największe w Polsce – badanie jakościowe polskiej młodzieży dla PNWM Jugendwerk, we współpracy z Uniwersytetem Johana Gutenberga w Moguncji (grant Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej). W terenie pracowali: Agnieszka Błońska, Marta Gumkowska, mgr Katarzyna Górniak, Albert Jawłowski, Urszula Kubicka, Michał Rułka (IS), mgr Piotr Sobieniak, mgr Przemysław Zieliński, koordynatorem terenowym (niezwykle sprawnym) był mgr Paweł Możdżyński. W opracowaniu ponad 2000 stron materiałów uczestniczyli także Jarosław Lipszyc, mgr Marek Rau i ja. W tym badaniu zrobiliśmy m.in. analizy 127 pól semantycznych (!);
2001-2002
– zrealizowaliśmy, jeżdżąc po całej Polsce, ewaluację projektów społecznych finansowanych przez program społeczny Fundacji Batorego: w badaniach terenowych brali udział: mgr Katarzyna Górniak, Marta Gumkowska, mgr Albert Jawłowski, Tomasz Kasprzak, Klara Malecka, mgr Marek Rau, mgr Przemysław Zieliński, (seniorzy, którzy opiekowali się podczas badań młodszymi kolegami), a ponadto duża grupa juniorów: Joanna Bałdyga, Magdalena Chustecka, Dominik Czapigo, Agnieszka Domińczak, Zofia Dworakowska, Noemi Gryczko, Jerzy Jończyk, Anna Kaliwoda, Urszula Kubicka, Maciej Kubicki, Paweł Kubicki (koordynator terenowy), Marta Olcoń, Marek Ryńca, Ewa Salata, Agata Szczęśniak, Ruta Śpiewak,( która także wprowadziła większość danych do bazy komputerowej), Maciej Tkaczuk, Joanna Unton i Małgorzata Zub; wszyscy sami napisali też raporty z ewaluacji, które ja tylko zredagowałam;
– wykonaliśmy analizę podręczników do gimnazjum dla Fundacji Batorego (autorzy: mgr Albert Jawłowski, Aleksander Sierżęga, mgr Przemysław Zieliński i ja);
2003
– zrealizowaliśmy ewaluację programu „Szkoła bliżej świata” dla Centrum Edukacji Obywatelskiej; koordynatorem terenowym był mgr Tomasz Kasprzak; badania realizowali: Witold Franke, Noemi Gryczko, Marta Gumkowska, Urszula Kubicka, mgr Albert Jawłowski, mgr Marek Rau, dr Marcin Sińczuch (OBM);
– zaczęliśmy się przygotowywać do realizacji kolejnego dużego projektu tzw. Sudeckiego. m.in. zorganizowaliśmy kilkumiesięczne dobrowolne seminarium, a następnie obóz naukowy w okolicach Bystrzycy Kłodzkiej: bardzo intensywnie pracowaliśmy, zaś wieczorami bawiliśmy się w żywe obrazy, jeśli nie przeszkadzał nam akurat były piłkarz Śląska puszczający na cały regulator disco-polo i wywierający na nas presję by tańcować z jego towarzystwem; w projekt zaangażowali się: Dominik Czapigo, Marcin Gut, Marcin Jewdokimow, Jerzy Jończyk, Małgorzata Rokicka, Julia Skórzyńska, Michał Świetlik, Maciej Tkaczuk, Magdalena Tomkowicz, Małgorzata Zub, oraz Absolwenci: mgr Albert Jawłowski, mgr Iwona Oliwińska i mgr Przemysław Zieliński; było świetnie, ale… ten rocznik już kończył studia;
– pod koniec roku rozwiązaliśmy Stowarzyszenie G5, ponieważ formuła okazała się nieodpowiednia: stowarzyszenie jest ze swej natury stabilne, a my pracowaliśmy z ciągle nowymi osobami; powstał plan powołania fundacji, (co później i w innej formule zrobiliśmy, por. FOŻK-SB); na razie postanowiliśmy działać nieformalnie, tak jak przez większość czasu do tej pory;
2003 – 2004
– dla współpracy ze studentami ten okres to początek końca: nie dlatego, że w ogóle nic się nie działo, ale dlatego, że praca po zajęciach przestała być z nimi możliwa – większość pracowała, była przemęczona i/lub z innych powodów już nie chciała się angażować w dodatkowe zajęcia;
2005
– głównie dzięki Absolwentom zrealizowaliśmy sprawnie i w rekordowym tempie badanie młodzieży i dorosłych dla MENiS: koordynatorami terenowymi w 12 powiatach byli: mgr Noemi Gryczko, mgr Albert Jawłowski (OBM), mgr Tomasz Kasprzak, mgr Iwona Oliwińska (OBM), dr Marcin Sińczuch (OBM), mgr Marcin Sochocki, mgr Michał Świetlik, a wykonawcami: mgr Antonina Bereza, mgr Agnieszka Cibor, mgr Dominik Czapigo, Katarzyna Czech, Agnieszka Górecka, mgr Albert Hupa, Paulina Jędrzejewska, mgr Zbigniew Karpiński, Kamila Kledyńska, mgr Magdalena Łukasik-Gmurczyk, Monika Mackiewicz, mgr Grzegorz Mańko, Martyna Obarska (MISH), mgr Anna Radiukiewicz (Collegium Civitas), mgr Magdalena Tomkowicz, mgr Przemysław Zieliński.
Fot. 4 Dr Marcin Sińczuch i mgr Michał Świetlik po pracy , Zakopane.
Źródło: dokumentacja fotograficzna – P. Zieliński.
2006 – 2007
– w dniu 20.10.2006, zawiesiliśmy na stronie internetowej „Antropologii współczesności. Animacji działań lokalnych” pomysłowo skonstruowane badanie „Czas wykładowcy – czas studenta” dotyczące budżetów czasu studentów i pracowników naukowo-dydaktycznych. Ankietę internetową w formie dzienniczka budżetu czasu przygotował od strony technicznej Albera Hupa; od strony merytorycznej narzędzie współtworzyli także: Katarzyna Kalinowska, Grzegorz Mańko, Olga Siara, Jakub Świetlik, Anna Wiśniewska, Maria Wierzbicka, Katarzyna Zaniewska. Jak się okazało do 8.03. 2007 roku zgromadziliśmy ponad N= 141, w większości dosyć obszernych zapisów, co umożliwiało przejście od fazy zbierania danych do ich analizy i interpretacji. Niestety zespół dosłownie się rozkruszył. Badanie nigdy nie zostało w całości opracowane, chociaż materiał był niezwykle interesujący…
2007-2008
– na zlecenie Urzędu Miasta st. Warszawy zrealizowaliśmy badanie stylów życia młodzieży warszawskiej. W pilotażach i analizach materiałów wzięli udział: Albert Hupa i Katarzyna Kalinowska;
2008
– absolwenci specjalizacji współrealizowali badanie kultury miejskiej w Polsce na Krakowski Kongres Kultury. Współautorami metodologii byli mgr Przemysław Zieliński i mgr Albert Hupa, jednym z koordynatorów terenowych był mgr Zieliński, wykonawcy to: Michał Bargielski, mgr Albert Hupa, mgr Katarzyna Kalinowska, mgr Maria Wierzbicka, mgr Anna Wiśniewska;
Graf 1. Sieć semantyczna wyrażenia „kultura” w świadomości mieszkańców Żyrardowa.
Źródło: materiały z badania, oprac. A. Hupa.
2009
– zrealizowaliśmy badanie „Wędrujące pytanie o wolność” na zlecenie Fundacji im. Stefana Batorego, podczas XV Festiwalu „Przystanek Woodstock”. W terenie (Kostrzyń nad Odrą) w dniach 31.07.2009 – 2.08.2009 r. pracowały: Izabela Bąbiak, Anna Górska, Eliza Gryszko (koordynatorka), Katarzyna Świątek, Paulina Trafalska i Paulina Trojanowska (studentki IV i V roku studiów w ISNS i IP UW). Prace przygotowawcze i analityczne wykonał ten sam zespół, pomniejszony o obie panie Pauliny. Do prac analitycznych dołączyli: mgr Marta Sęk, (opracowała wstępne tabele TST) i mgr Albert Hupa, (wykresy sieci semantycznych). Przy formatowaniu wykresów i jako konsultant zawartych w raporcie interpretacji pomagał mi, jak zwykle, mgr Przemysław Zieliński.
Graf 2. Sieć semantyczna pojęcia „wolny”
Źródło: materiał empiryczny z badania, oprac. Albert Hupa.
2010<
Od 2010 r. studenci współpracują z nami rzadko i są to – niestety – pojedyncze osoby. Do zespołów badawczych włączają się głównie doktoranci, a platformami współpracy stały się od 2012 r. tzw. Węzeł Centralny (zespół) i ogólnopolska Sieć Badawcza Fundacji Obserwatorium Żywej Kultury. Tę historię opisujemy zatem na portalu www.ozkultura.pl, w zakładkach: o zespole i projekty. Warto jednak zaznaczyć, że w badaniu kolejek pod teatrami dla Instytutu Teatralnego w maju 2016 r. udało się nam zmobilizować w ciągu 2 tygodni ok. 70 badaczy w całej Polsce; w tym nieocenionych absolwentów specjalizacji: mgr Katarzynę Kalinowską, dr Bognę Kietlińską, dr Iwonę Oliwińską, mgr Kaję Rożdżyńską-Stańczak, mgr Martę Sęk, mgr Barbarę Tołłoczko i mgr Przemysława Zielińskiego oraz dr Antoninę Doroszewską z innej specjalizacji w ISNS.
Fot. 5 Analiza kierunków spojrzeń osób oczekujących na bilety.
Źródło: materiał empiryczny z badania.